Maj lytl poni, mój kucyk poni - czyli rzecz o polskim dubbingu

 Dzień dobry, cześć i czołem!
Pytacie, skąd się wziąąąąąłem?


Jestem Emes (na Youtube Sutek222, jak ja nie znoszę tego nicka swoją drogą). Część z Was może pamięta parę moich tłumaczeń piosenek z MLP. Brony od stosunkowo bardzo niedawna - może to będzie jakieś dwa miesiące. Ale bajki zawsze lubiłem, zwłaszcza Disneya - szczególnie cenię je za muzykę.


Nie będę się tu uzewnętrzniał szczególnie często, bo nie lubię pisać o pogodzie i innych pierdołach. Z tego, co widzę, znajdzie się tu dla mnie jednak praca jako korektor.

Prowadzę własnego bloga (na tematy dalekie od kucyków), adresu nie będę tu podawał, żeby nie było, że się reklamuję. Jakby kogoś interesowało - dość często spotykanym także na wykop.pl

Z racji tego, że emisja pierwszego sezonu kucyków w polskiej wersji zakończyła się nie tak dawno, a na zlokalizowanie drugiego prawdopodobnie przyjdzie nam dłuuugo poczekać (zgaduję, że nasi dubberzy cierpliwie poczekają na wyemitowanie wszystkich odcinków drugiego sezonu - a potem dopiero w ogóle zaczną rozważać, czy się za to brać) – myślę, że to dobra pora na jakieś ogólne podsumowanie i ocenę owocu starań naszych rodzimych tłumaczy i aktorów (w zasadzie głównie aktorek) głosowych.


(UWAGA: Od tej chwili zaczną się SUBIEKTYWNE opinie i wrażenia Szacownego Autora, z którym możecie się nie zgadzać, ale możecie Go zhejcić w komentarzach, do czego serdecznie zachęcam)

Na początku wspomnę jednak o czymś, o czym pewnie wszyscy chcielibyśmy zapomnieć – tak, tak, chodzi o ten wczesny, „gazetkowy” dubbing, jeden odcinek, o którym krążą mroczne legendy, a mamy straszą nim swoje niegrzeczne dzieci. Cóż, można snuć spiskowe teorie, czy wypuszczono go specjalnie, by potem odbiorcy na zasadzie kontrastu lepiej ocenili ten późniejszy, ale prawdopodobnie powód jest bardziej prozaiczny - mianowicie jakość tego dublażu była na bardzo dalekim miejscu na liście priorytetów (pierwsze miejsca pewnie okupowały „czas wykonania” i „budżet”). Trudno w zasadzie ocenić ten wytwór, gdyż jest on poniżej wszelkiego poziomu – prawdopodobnie zostałby skrytykowany nawet, gdyby to była amatorska robota jakichś fanów, a to podobno robili profesjonaliści. „Profesjonaliści”, którzy nie potrafią kompletnie śpiewać – w zasadzie ciężko znaleźć jakikolwiek moment, w którym Pinkie NIE fałszowała, a Applejack dała radę schrzanić nawet te dwa, krótkie słowa, które miała do zaśpiewania w czołówce. No i to niezapomniane „Mój kucyk pony”... (tłumaczenie na angielski: „My pony kucyk”)

(jeśli nie widziałeś tego wcześniej, ostrzegam – wrażenia mogą być podobne do tych, których pewnie doświadczyłeś przy pierwszym czytaniu „Cupcakes”)

Proponuję, w trosce o nasze narodowe ego, potraktować to coś jako nieudany żart i nie wspominać o tym więcej. Niech to będzie naszym tabu, tak jak zasada 34.

W końcu doczekaliśmy dnia premiery "oficjalnego" dubbingu na MiniMini - i zgodnie z przewidywaniami wszelkich meteorologów, rozpoczął się tajfun nienawiści. Rzecz jasna, nikomu nie pasowały głosy, a to tłumaczenie nie takie, a to jeszcze co innego. Z czasem narzekania jednak zelżały i powstaje pytanie - czy to serial był coraz lepiej dubbingowany, czy to my się coraz bardziej przyzwyczajaliśmy? Każdy pewnie ma własną odpowiedź, tymczasem jednak przejdźmy może do bardziej rzetelnej i szczegółowej oceny naszej polskiej wersji kucyków.

(UWAGA - sporą część poniższych uwag wygłaszałem już w różnych miejscach na jutubie. Żeby nie było, że się powtarzam. W sensie, powtórzę się i tak, ale przynajmniej uprzedziłem)

Zacznijmy od tłumaczenia sensu stricte. I pierwsza rzecz, która od razu mnie rozczarowała, lecz której się spodziewałem - dostaliśmy "częściowe", jak ja to nazywam, tłumaczenie, w którym nie przełożono imion kucyków. Tak, wiem, zapewne w tej chwili podniosły się głosy oburzenia "JAK TO, PRZETŁUMACZENIE IMION KUCYKÓW TO ZBRODNIA". Cóż, wydaje mi się, że większość takich osób nie do końca rozumie ideę dubbingu. Jeżeli ktoś z jakichś względów tak ubóstwia angielskie nazwy czy język angielski w ogóle, to opcją w sam raz dla niego są napisy - one pełnią rolę pomocniczą w stosunku do oryginalnej ścieżki audio, nie zastępując jej. Natomiast dubbing służy temu, by przełożyć cały serial - a "przełożenie" nie oznacza po prostu mechanicznego przetłumaczenia dialogów i voilà. Prawdziwy, porządny przekład oznacza oddanie klimatu serialu, wymowy i emocji tkwiącej w każdej wypowiedzi (a te się czasem wyraża kompletnie inaczej w zależności od języka!), przystosowanie do realiów danego kraju (co oznacza m. in. żarty językowe i nawiązania), ogólnie oddanie tego, co ja nazywam tyleż poetycko, co nieściśle "duszą" danego serialu czy filmu. A to oznacza także przetłumaczenie imion kucyków, jeśli niosą one ze sobą znaczenie i mają wartość nie tylko "formalną", co też "merytoryczną".

Oj, Rainbow Dash, przecież ostrzegałem przed oglądaniem tego "gazetkowego" dubbingu. Zawsze musisz wiedzieć lepiej?

Uprzedzam złośliwców - nie, nie chodzi o tłumaczenia w stylu Różowiutkie Ciasto czy Jabłkojacek. Jak już pisałem - trzeba oddać wymowę i emocje, a nie dosłowny sens. To samo tyczy się nie tylko imion, ale też innych niektórych nazw własnych - "Equestria" nie ma zbytniego sensu, więc można zostawić (lub ewentualnie spolszczyć na "Ekwestria" - tak, "qu" w języku polskim to "kw", tak było, jest i powinno być), ale już Ponyville powinno być w moim mniemaniu Kucykowem.

Zapewne mało kto zgodzi się ze mną w tej kwestii, ale cóż - w mojej skromnej opinii ludzie i tak nie wiedzą, co jest dobre i co im się będzie podobać. Jakoś na Kubusia Puchatka czy Sknerusa McKwacza nikt nigdy nie narzekał. Ktoś też zwrócił mi jednak uwagę na aspekt ekonomiczny - być może istnieje przykaz zachowania oryginalnych nazw, by nie było żadnych nieporozumień, które mogłyby zaburzyć sprzedać różnych kucykowych gadżetów. Nie wiem, ile w tym prawdy, ale brzmi sensownie.

Dobrze, wróćmy jednak w końcu do tego naszego dublażu (rozpisałem się jak głupi, jeśli nadal to czytasz, to chyba nie masz nic lepszego do ro jesteś dobry). Co do tłumaczeń dialogów - z jednej strony cieszy mnie, że tłumacze nie starają się na siłę odtworzyć oryginalnej wypowiedzi, z drugiej strony czasami idzie to w przesadę - zdarza się, że mimo, iż spokojnie można było coś przetłumaczyć "normalnie", w polskiej wersji brzmi to kompletnie inaczej. Niestety, zabito też w ten sposób parę żartów, i to nawet nie słownych (bo te ciężko przetłumaczyć, więc można by to wybaczyć). Czasem tłumaczenie jakiejś kwestii jest tak absurdalne lub nieadekwatne, że odnoszę wrażenie, że jest ono wynikiem jakiegoś błędu technicznego - jak bowiem inaczej wytłumaczyć np. to, że Pinkie po zaproszeniu wszystkich śpiewanym telegramem, zamiast powiedzieć "Następnym razem wyślę zaproszenia listownie"... po prostu powtórzyła ostatni wers śpiewanej przed chwilą piosenki?

Odnośnie przekładu piosenek - uczucia mam ambiwalentne, bo i poziom poszczególnych utworów jest nierówny. W jednych tłumacz w fajny sposób wykazuje się kreatywnością, zmieniając i urozmaicając oryginalny układ rymów ("No Fear Song", "Winter Wrap Up", "At the Gala"), a w innych tekst zahacza o grafomanię paskudnego sortu (np. tekst czołówki oraz "The Ticket Song" - można by zadać pytanie, co ten autor ma z tym "pędzeniem jak wiatr"? Co to ma znaczyć, czy to jest coś, co się robi, jak się jest szczęśliwym, czy że jak?). Ciekawym, kto jest w zasadzie za to odpowiedzialny i czy to jedna tylko osoba - na wiki nie ma informacji, a dalej szukać mi się nie chce.

Jest to losowy obrazek mający sprawić, by ci literki nie skakały przed oczyma

Przejdźmy teraz do aspektu mniej subtelnego - do głosów postaci. No, tutaj zapewne każdy ma wyrobioną własną opinię - i nie dziwota, gdyż to w sporej mierze kwestia gustu, który głos nam się podoba i dlaczego. Dlatego nie będę tu forsował jakichś swoich preferencji, postaram się poruszyć sprawy dające się poddać bardziej obiektywnej ocenie. Osobiście uważam, że głos może różnić się od oryginalnego nawet znacznie, jeśli tylko będzie dalej w jakiś sposób oddawał naturę i charakter postaci. Nie zawsze jednak się to udaje. Głos naszej Twilight oraz Fluttershy są IMHO bardzo bliskie oryginałom i nie trzeba się zbytnio nad nimi rozwodzić. Co do Rainbow Dash - ta polska jest o wiele bardziej "dziewczęca", ale nadal oddaje tę "skejterską" naturę naszego tęczowego kucyka. Poza tym zauważyłem, że kiedy na EqD pojawił się odcinek z polskim dubbingiem (wstawiony w celu ukazania "męskości" naszej/naszego Spitfire('a) - taaak, o tym też będzie wspomniane), wiele osób wyraziło wręcz zachwyt naszą wizją tej bohaterki - można więc przyjąć, że i tu jest dobrze (choć ja w tej roli bym widział Agnieszkę Chylińską, hłehłeh). Rarity - cóż... nie. Po prostu nie. Głos Moniki Kwiatkowskiej może pasować neurotycznej Marlence z "Pingwinów z Madagaskaru", ale na pewno nie pasuje naszej dystyngowanej damie z wyższych sfer. Do Applejack w zasadzie nie mam zarzutów - mogłaby może mówić bardziej... po wiejsku? Ale to chyba leżało już bardziej w gestii tłumacza, gdyż język polski nie ma mnogości akcentów angielskiego, którymi można by było oddać pochodzenie naszej "farmerki" - za to można by było to uczynić przy użyciu np. nieco archaicznego słownictwa. Jeśli zaś chodzi o Pinkie Pie - opinie są podzielone. Jednym się podoba, innym nie, ale na pewno należy oddać aktorce to, że przynajmniej stara się oddać tę energię i nadpobudliwość najbardziej szalonego z kucyków.

Jest jednak druga sprawa, w której można dokonać w miarę niezależnej oceny - śpiew. MLP jest bajką bardzo umuzycznioną i dlatego umiejętność śpiewania jest kluczowa dla oceny poszczególnych aktorek. A z tym, niestety, też bywa różnie. W mojej ocenie w zasadzie żadna z aktorek nie potrafi naprawdę pięknie zaśpiewać - może to zrobić co najwyżej poprawnie. I takąż też poprawnością wykazuje się moim zdaniem nasza Twilight, Fluttershy i Rainbow Dash. Rarity niestety mocno mi podpadła piosenką "Art of the Dress" (gdzie, technicznie rzecz ujmując, nie fałszowała - ale ma po prostu brzydką barwę głosu), a Applejack - swoją zwrotką w "Winter Wrap Up" (w "At the Gala" było już znacznie lepiej, ale wciąż trafiały się delikatne fałsze). Pinkie Pie natomiast, no cóż - jej piosenki są chyba technicznie najtrudniejsze do wykonania i myślę, że pani Julii Kołakowskiej umiejętności po prostu nie staje - mimo że się stara, jak może (czasem aż za bardzo to słychać - przy refrenie "Cupcakes" to chyba o mało co jej żyłka nie pękła, że się tak wyrażę).

Jeżeli więc miałbym dokonać zmian w obsadzie dubbingowej, mógłbym zostawić Twilight, Fluttershy i RD - natomiast pożegnałbym się z pozostałą trójką (za nieumiejętność czystego śpiewania, a Rarity dodatkowo za niepasujący głos).

Wspomnę jeszcze o bardziej technicznej części naszej lokalizacji. Tutaj, niestety, zauważyłem sporo błędów, które w mojej ocenie wskazują na ogólne niechlujstwo ekipy dublażowej. Przede wszystkim - słaby lip-sync. Wiadomo, że ruchu ust nie da się dopasować idealnie, ale sytuacja, w której słychać postać jeszcze sekundę po tym, jak ta zamknęła usta, jest po prostu błędem niedopuszczalnym. No i osławiony już casus Spitfire, o którym nieszczęśliwie usłyszano także poza granicami naszego kraju... Takie zaniedbania są wynikiem po prostu roboty niedokładnej i "po łebkach" - a przecież My Little Pony to bajka, która zasługuje na najlepsze i jak najstaranniejsze traktowanie. Nikt chyba jednak ekipie od Master Film tego nie powiedział.

Podsumowując - w skali szkolnej wystawiłbym naszemu dubbingowi trójkę, i to niespecjalnie mocną. Jest to rzemieślnicza robota, dość niestaranna, a w przypadku takiej bajki jak MLP należy wysoko postawić poprzeczkę. Myślę, że przeciętność tej lokalizacji jest wynikiem tego, że ludzie od Mini Mini zwyczajnie nie byli świadomi popularności tego serialu. Moim zdaniem, jeśli narobimy szumu, moglibyśmy wywalczyć wykupienie praw do emisji przez inną stację, dysponującą większym budżetem - a w konsekwencji, kto wie, nowy, lepszy dubbing. Bo naprawdę kucyki są zbyt dobre na to, by potraktowane je tak niestarannie - a przecież w przypadku "kasowych" produkcji jak bajki Disneya czy popularne seriale (jak "Pingwiny z Madagaskaru") regularnie udowadniamy, że potrafimy wykonać genialną robotę przy tłumaczeniach.

PS Let the flame war begin - czyli na polski: "Zapraszam do miłej i rzeczowej dyskusji"