Czy fandom umiera?

Czy fandom umiera?

Ten temat jest wałkowany na meetach i afterach od mniej więcej 2011 roku. O ile równocześnie stanowił obiekt drwin i podawano go jako przykład szukania dramatów tam, gdzie ich nie ma, to teraz, pod koniec 2016 roku… cóż… Nawet wstrzemięźliwi bronies już nie są tak spokojni jak przed lat. Co się zmieniło?




Na wstępie uprzedzam, że cały artykuł bazuje na przeprowadzonych rozmowach z wieloma bronies, własnej działalności i przede wszystkim subiektywnej interpertacji faktów. Stąd mój odbiór wydarzeń może bardzo różnić się od cudzego, a także pomimo wielu starań nigdy nie można posiadać pełnej wiedzy o np. aktywności jakiegoś fandomu. Na pewno celem tego artykułu nie jest urażenie kogokolwiek.

ANALIZA FANDOMU

Zacznijmy od rozpoznania problemu.

Nasze środowisko cechuje się niezwykłych tempem transformacji wewnętrznych. Co pół roku mamy do czynienia właściwie z inną społecznością. Wynika to z ogólnego trendu, który jest cechą internetu (“to jest stare, ma już 4 godziny”) i ogromnej rotacji ludzi. Odchodzą jedni i zabierają ze sobą pewne akcje, a pojawiają się nowi, głodni innych akcji.

Ponadto nasz fandom jest wrażliwy na trendy płynące z serialu i twórczości fanów, choć to zjawisko jest dużo słabsze, niż 3 lata temu. Teraz nowy odcinek nie zmienia fandomu, ale o tym później. W każdym razie, skoro widzieliśmy już wszystko tyle razy, to uodparniamy się na wpływ. Trudno nas zaskoczyć i zachwycić, a wszystko wydaje się wtórne. Przy tempie życia w internecie, już w czwartym sezonie pojawiło się znudzenie, a to intensyfikowało rotację ludzi.

Drugą cechą fandomu jest jego problem z integracją. Wbrew pozorom, internet pozostaje wciąż dość średnią metodą komunikacji. Cały czas doświadczamy problemów, aby dowiedzieć się co się dzieje w innym fandomie lub co miało miejsce na meetcie. Na pewno częściowo winę ponosi przeładowanie informacjami. Już samo ustawienie jakiegokolwiek filtra “nieprzeczytanych wiadomości” na MLPPolska lub powiadomień na fejsie skaże nas na ominięcie czegoś… być może ważnego.

Trzecią cechą jest wciąż dynamiczny rozrost fandomu. Dochodzą ogromne ilości nowych ludzi, którzy często nie mają totalnie pojęcia: co działo się przed nimi. Nie każdego to w ogóle interesuje, że kiedyś na forum był jakiś Tarreth, że Twilicorn okazał się szokiem, co to Lunań, a takiego fanfika, gdzie broniacz-emo trafia do Equestrii… to już ktoś kiedyś napisał. I to milion razy.

Umiejętność zauważenia tych trendów jest kluczowa dla kogoś, kto chce w jakikolwiek sposób zachęcić ludzi do wspólnej zabawy czy spędzania czasu. Innymi słowy, forum/meet/grupa na fejsie a’la 2012 rok nie ma teraz szans bytu. Jak było kiedyś?

W inicjalnym dla fandomu okresie 2010-2012 (sezony I i II) bronies było stosunkowo mało, lecz lawinowo rosła ich ilość. Stanowili pewną specyficzną grupę internetu, gdyż wyróżniali się wyglądem (nicki, avatary, częściowo język), nieco alienowali się od reszty i trzymali razem. Dlatego pojawiły się plotki, że bronies to sekta. Co jednak najważniejsze, taki fandom wyróżniał się tematyką. Dorośli faceci oglądający bajkę dla dziewczynek, noszący różowe peruki i gadający o magii przyjaźni? To przekraczało pewne standardy internetu.

Dlatego przynależność do fandomu wydawała się dość elitarna. Krążyły plotki o ludziach szkalowanych w necie za kucyki, wyrzucanych z tego powodu z domu i egzorcyzmowanych. Zjawisko było nowe, frapujące i przyciągało odrzuconych przez społeczeństwo. Skoro kogoś nie lubili w szkole, to nie miał nic do stracenia i wstępował w szeregi dziwnych, ale sympatycznych facetów, którzy jarali się zmysłowym spojrzeniem fioletowego jednorożca i zezowatego pegaza.

To zjawisko mocno wygasło. Fandom MLP jest w internecie powszechnie rozpoznawalny, jego memy przeciekły do zwykłego zbioru internetowych głupot, salki i atrakcje MLP stały się standardem na konwentach, a fandom jest rozpoznawalny pośród aktorów głosowych i placówek edukacyjnych. Dlatego ludzie już nie czują się elitarnie i wyjątkowo. Grupa nie przyciąga z tego powodu.

Wymiana pokoleniowa. Z tym też jest problem, gdyż odchodzą starzy fandomowcy odpowiadający za jakieś sfery, np. organizację… a nowi nie chcą ich zastąpić. W fandomie brakuje ogarniętych nowoponiaków. Częściowo może to wynikać z faktu, że wychodzą z założenia, że skoro wszystko w fandomie już było, to po co odkrywać Amerykę na nowo. Ponadto nie chcą wchodzić w paradę starym mistrzom… co gorsza, nierzadko te staroponiaki świadomie zniechęcają nowych.

Minął też inicjalny zachwyt kucykami. Na samym początku było to zjawisko uważane powszechnie za nowe i świeże, lecz teraz spowszedniało. Kucyki można znaleźć dosłownie wszędzie i nawet wyczajenie easter egga w grze typu Doom lub Quake dla przeciętnego użytkownika przestało być szokiem[1]. Mamy już sześć sezonów, trzy filmy, a to jeszcze nie koniec. Wielu aktywnych bronies nie ogląda kreskówki na bieżąco, bo są już znudzeni perypetiami Mane 6, obojętnie czy posiadających dłonie czy kopyta.

Kiedyś nowy odcinek zmieniał fandom nie do poznania. W pierwszym sezonie powstawały memy, które błyskawicznie opanowywały cały internet i do dziś są modne. Po raz ostatni taką prawdziwą eksplozję widzieliśmy przy Twicane’nie. Ewentualnie dajmy na to przy Legends of Everfree zaistniało coś podobnego, lecz nie ogarnęło całego fandomu, a jedynie poszczególne środowiska (jak derpibooru, gdzie memów było wielokrotnie więcej od clopów).

Kolejna sprawa, to Broniacze pogodzili się z faktem, że kucyki nie istnieją. W inicjalnym etapie istnienia fandomu wielu z nas tak mocno pragnęło wyrwać się ze smutków codzienności, że byli gotowi poświęcić wszystko, aby na serio stać się kucykiem, spotkać ukochane postacie z serialu i się z nimi jakoś związać. Dlatego MLD spotkało się z aż tak ciepłym odbiorem, gdyż poruszało wszystkie wrażliwe struny emocjonalne przeciętnego bronego: samotność, odrzucenie, strach przed przyszłością, brak perspektyw, niepogodzenie się z tym wszystkim. Chcieli tej prawdziwej, serialowej, tęczowej przyjaźni, więc niezwykle tęsknili za Mane 6 i Equestrią. Stąd taka popularność motywów TCB i do dzisiaj łączenie ludzi (przede wszystkim anona) z kucami to jeden z ważniejszych tematów obrazków. Oczywiście każdy fandom tęskni za swoimi ulubionymi bohaterami, ale porównując to z innymi środowiskami, w których jestem, dostrzegam zdecydowaną dysproporcję.

Roleplay’e, zapytajki, askblogi i bardzo mocne parcie na udawanie kucyków… to dzisiaj już jest nieporównywalne z rokiem 2011 czy 2012.

Przeobraziła się kreatywność fandomu. W latach 2011-2014 właściwie każda dziedzina aktywności posiadała dziesiątki wybitnych reprezentantów, którzy z niczego tworzyli niesamowite rzeczy. Powstawały wielkie animacje, fanfiki, muzyka, czy gry komputerowe. Wystarczyło rzucić czymś ciekawym, aby w internecie pojawili się naśladowcy lub przeróbki. Imponowała też wzajemnie nakręcającą się spirala inspiracji. Najpierw był np. fanfik, potem obrazki, muzyka, animacja…

Okrzepliśmy ze świadomością, że fandom jest wielki i tworzy cuda. Przestały nas cieszyć małe rzeczy. Pamiętam jak moja pluszowa Daring Do w 2013 roku była wielkim hitem, a dziś to mały, skromny pluszaczek...

Przegląd pluszaków dostępnych w fandomie. Od lewej wraz z datami uszycia:
II połowa 2014, Luna autorstwa Angel99Percent. Elegancka i oszczędna w cenie.
Połowa 2016, Luna z Chin (tzw. "od Tyro"), dość tania i fajnie wyglądającą. Niestety, nie jest to ręczna robota, więc wszystkie pluszaki jednej postaci są takie same. 
Połowa 2013, Daring Do od Ukeś. Wtedy niezły hit, dziś wydaje się być taka mała...
I połowa 2014, Luna autorstwa Kamishy. Takie pluszaki w 2014 roku były absolutnym luksusem. Dziś nadal robią wrażenie, lecz nie są już aż takim unikatem.

Jeszcze na początku 2014 roku na terenie województwa pomorskiego były jakieś 3 pluszaki realistycznie oddające postaci z serialu: Fluttershy Xinefa, moja Daring Do i Twilight Mkxd. Pół roku później Omega na Daringmeetcie pokazał swoją dużą Lunę, a Angel tę ogromną Lunę (sprzedaną na Vistulianie na aukcji charytatywnej). Szybko pojawiały się kolejne doskonałe i całkiem duże pluszaki polskich artystów. Pluszowy kucyk jako najdoskonalszy dla nas ekwiwalent prawdziwego kucyka z serialu wciąż jest obiektem najwyższego pożądania, lecz przestał być egzotyczny.

Wynikało to między innymi z nasycenia rynku. Na etapie roku 2012-13, kiedy fandom już niby nie był nowością, ale wciąż działał w cieniu, oficjalne produkty od Hasbro były ultra tandetne. Z figurek dało się kupić kucyki do czesania, Blind Bagi i odrobinę większych rzeczy. Jeszcze w 2013 roku myślałem o stworzeniu do Brohoofa spisu WSZYSTKICH zabawek dostępnych w Europie. Jeszcze w 2014 roku byłem w stanie wymienić wszystkie dostępne figurki Rarity. Jeszcze w 2015 roku znałem na pamięć najważniejsze kody z wave’wów 6,7 i 8.

Teraz nie jestem pewien, która fala Blind Bagów weszła do kin.

W przeciętnym Smyku kuce miały dwa regały. Dziś nawet 8.

Równocześnie fandom zaspokoił niszę. Oficjalne zabawki były ohydne, zwłaszcza pluszaki. Dlatego tworzył doskonałe obrazki, mnóstwo fanfików, muzykę i przerabiał figurki na lepsze. Wymagało to pewnego wysiłku, gdyż upolowanie figurki Celestii, aby zrobić z niej Lunę, wymagało sporo chodzenia po sklepach. Pluszaki w Polsce szyło z 5 osób, a zamówienie clopa wymagało pewnej odwagi. W tej chwili można znaleźć śliczne, chińskie pluszaki za ledwie 120 zł, dakimakury, rewelacyjne figurki od Funko i po prostu wszystko.

Ogromny postęp miał też miejsce w dziedzinie organizacji meetów. Aktualnie ponymeet zorganizowany bez IDeków czy rejestracji to „amatorszczyzna”, a najlepiej jakby był jeszcze internetowy system przedsprzedaży, przynajmniej 5 sal i strona internetowa. Minął czas swobodnych spotkań ogólnopolskich z prelekcją na temat wyższości Luny nad Celestią. Minął czas dzikich afterów-domówek

Nie każdy jest tym zachwycony, gdyż bardziej mu się podobała partyzancka, niezorganizowana forma fandomu. Równocześnie taki styl na dłuższą metę też jest nudny, więc de facto fandomy, które się nie zorganizowały i tak przycichły.

Muzyków niby nie brakuje, a po każdym nowym odcinku mamy pełno wspaniałych utworów i mniej wspaniałych, pospiesznych remixów. Równocześnie wielu pionierów artystycznych wybiwszy się na kucach odcięło się od swojej fandomowej przeszłości

Wyjątkiem są sfery graficzne. Obrazków (i to coraz lepszych) przybywa full, nowych artystów, artroomy to obowiązkowy punkt programu nawet niedużych meetów, a ludzie robią prawdziwe kariery (i zarabiają hajs). W sumie trochę odpowiedziałem sobie na pytanie: „czemu?”.

No i ostatnia rzecz, która odeszła do lamusa: kiedy fandom był nowością, to nie było wielką sztuka znać w nim wszystkich. Nie tylko było mniej ludzi, ale też wszyscy byli de facto nowi. W 2012 roku jeszcze nie można było mówić o wymianie pokoleniowej, gdyż każdy należał wciąż do pierwszej, względnie drugiej generacji bronies (zależy jak dzielić). Ale w 2013 roku już pojawiały się obiekcje, że niektórzy odchodzą z fandomu (nuda, hejty, dramy, a dochodzą jakieś nowoponiaki). Ta całkowicie naturalne zjawisko, lecz dla wielu było nie do pogodzenia i obniżało atrakcyjność fandomu.

Hasło dnia: atomizacja.

Polski fandom pogrąża się w pewnej dezintegracji. Całość bloku rozpada się na krążące wokół siebie grupy, które w ograniczony sposób się mieszają. Wewnątrz siebie są silne, często dobrze zorganizowane i zgrane. Tymi grupami jest kilka fandomów lokalnych (np. Tribrony, Warszawa, Łódź), platformowych (Kucykowy Teamspeak, Discord) czy tematycznych (BRT, dział fanfikowy na MLP Polska, mikole, BT). Oczywiście, wielu z członków tych grup jest naraz w kilku, jednak nierzadko bywa tak, że osoby zarządzające i większość członków ma umiarkowany kontakt z resztą. Nie zawsze zdaje sobie nawet sprawę, że istnieje fandom poza nimi, a jeśli jest… to jaki. To zjawisko się intensyfikuje. Zaobserwowałem je w 2014 roku, a teraz mogę wskazać szereg osób, które np. w BRT siedzą 4 lata, są bardzo aktywne, rozpoznawalne itd., ale np. nigdy nie były na meetcie, na forum MLP Polska i nawet nie wiedzą, że w Polsce są konwenty kucowe lub Polacy piszą fanfiki.

To dlatego wydaje się, że „fandom umiera”. On nie umiera, on się zmienia.

 Ponieważ jest więcej ludzi, a grupy się oddalają od siebie, powstaje złudzenie, że nasi znajomi zniknęli i coraz mniej osób interesuje się kucami… coraz słabszymi kucami, jeśli chodzi o serial (przynajmniej wg nich). Przyzwyczajeni do tego, że w fandomie wszyscy się znają i wszyscy robią wszystko (są obecni i na FGE, i na forum, i na tsie, i na bronies polska…) mogą poczuć się samotni (bo ich starzy kumple odeszli, a nowych nie znają), a także coraz trudniej o „fandomowców renesansu”, którzy robią wszystko. Nie tylko poziom trudności się podniósł (bo fandom oczekuje wyższej jakości), ale też coraz mniej osób jest po prostu zainteresowanych wszystkim naraz.

Nie można też pominąć aspektu serialu. Choć zawsze był on przede wszystkim pretekstem, to jednak wokół niego kręcił się fandom. Każdy sezon jest właściwie czymś zupełnie innym, transformacje są widoczne jak na dłoni i wiele z tych procesów się fandomowi nie podoba. Czemu? Bo z reguły ludzie cenią sobie oryginał, kształt czegoś pierwotnego, a potem „jest tylko gorzej, bardziej udziwnione”. Wpisuje się w to typowe narzekanie „kiedyś było lepiej. Wszak zmienili się twórcy, zmieniło się Mane 6, CMC dostało znaczki, a Małysz już nie skacze. Kiedyś to nawet papież był Polakiem.

Jakby dodać do tego sam fakt pewnego znudzenia przedłużającym się produktem, to mamy wyjaśnienie, czemu kucyki same w sobie już tak nie jarają fandomu. Nie zapomnijmy jednak, że każdy fandom przechodzi podobną falę zniechęcenia przy kolejnych kontynuacjach swoich produktów. U nas było to chociażby odejście Lauren Faust z zespołu,. Dziwny sezon 3, Twilicorn, nieco gorszy w powszechnym odbiorze sezon 4, zmiana ekipy i stacji andawczej w sezonach 5-6.

A jak zmieniły się najważniejsze polskie sfery fandomowe?

Ponymeety.

To od zawsze był trzon polskiego fandomu. Tutaj wykuwały się dramy i sojusze,  kształtowały charaktery lokalnych środowisk, zawiązywały przyjaźnie i rodziły wspaniałe wspomnienia. Nasze spotkania nieco różnią się od światowych, stanowią zgrabne połączenie zachodniego stylu oficjalnych meetupów, polskich konwentów, a także całkowicie swojskich imprez. Wielokrotnie spotkałem się z komentarzami zagranicznych bronies, że nasze ponymeety cechują się wyjątkową atmosferą: ludzie są zgrani, znają się osobiście, bardzo dobrze się wspólnie bawią i integrują, co kontrastuje z niektórymi sztywniackimi i nadętymi masówkami na Zachodzie. Partyzancki i nierzadko niskobudżetowy sposób organizacji jak najbardziej ma dla nich swój urok. Co więcej, słyniemy też z afterów, które dzięki naszej słowiańskiej naturze potrafią być żywiołowe i pełne… przygód.

Kiedyś meety były dość luzackie i stanowiły wyjątkową okazję, aby na żywo zobaczyć innych świrów oglądających kucyki pomimo dwudziestki na karku. To był też świetny pretekst do imprezowania, więc nierzadko kuce okazywały się tylko głupim pretekstem. Potem zaczęto szukać czegoś więcej i zainspirowawszy się imprezami innych fandomów (zagranicznych, a także konwentami fantasy i mangowymi) dodano do tego atrakcje. Wiedzówki, cosplay’e, artroomy, prelekcje… to błyskawicznie zaczęło się napędzać. W 2011 roku rozpoczęto z ponymeetami i afterami, a już w połowie 2012 zaczęły się meety zorganizowane. To była prosta metoda na sukces i takie MLK I zebrało ponad 400 osób! Tego wyniku nikt później u nas nie pobił. Był to też imponujący przykład mobilizacji fandomu. Zaryzykuję stwierdzenie, że w Krakowie stawiła się większość ówczesnych aktywnych bronies.

Niestety, ale po doskonałym roku 2014 i nieco dziwnym 2015, rok 2016 okazał się pierwszym rokiem spadków frekwencji na ponymeetach. Większość cyklicznych światowych imprez zaliczyła spadek zainteresowania (Bronycon) albo gwałtowne zahamowanie przyrostu (Galacon). W Polskiej mikroskali wszystkie imprezy zorganizowane również nie imponowały frekwencją, choć dla uczciwości trzeba przyznać, że każda posiadała kilka obiektywnych przeszkód.

Middle Equestrian Convention. Zdjęcie by TK.

1.      Trójmiejski Wiosenny Ponymeet – ok. 60 osób, nieco mniej, niż w latach ubiegłych;

2.      Wiosenny Łódzki Ponymeet– ok. 100 osób. Brak porównania, gdyż Łódź nigdy wcześniej czegoś takiego nie robiła. Jak na debiut wynik imponujący, lecz moim zdaniem zabrakło tam silnych reprezentacji z wielu fandomów;

3.      VIII Wrocławski Ponymeet – ok. 100 osób. Znacznie mniej niż edycja z grudnia 2014, lecz warto pamiętać, że długa przerwa robi swoje.

4.      Pony Congress II – ok. 200-250 osób. Ciężko porównać, gdyż to niby nie było MLK, inny kraniec Polski, ale równocześnie ekipa częściowo ta sama, tak samo tradycje. Jednak w porównaniu z pierwszymi MLKonami i PCG I widać spadek liczby osób, szczególnie jakby odjąć cudzoziemców. Na konwencie obecne były wielkie gwiazdy, co jednak umiarkowanie przyciągnęło ludzi z Polski.

5.      Middle Equestrian Convention – ok. 300 osób. Niby największa frekwencja w 2016 roku, ale mniej niż rok wcześniej. Ponadto tutaj obecność gwiazd również sugerowałaby lepszy wynik.

6.      III Twilightmeet – ok. 140 osób, nieznacznie mniej niż edycje wcześniejsze;

7.      Krakowski Ponymeet 12.4 – ok. 150 osób. Jak pamiętam, to nieco mniej niż edycje sprzed lat, lecz przerwa robi swoje.

8.      Warszawski Twilightmeet – ok. 50-60 osób. Pierwsza impreza z serii.

9.      Rocznicowy Warszawski Ponymeet – ok. 35 osób. Ta wielkość w Warszawie się ustabilizowała.

10.  Trójmiejski Starlightmeet – ok. 110 osób. Mniej od Twilightmeetów i mniej od Ambermeeta z 2014 roku. Równocześnie był to już trzeci meet zorganizowany w Tribrony w 2016 roku, co mogło nieco znudzić.

I Warszawski Twilightmeet

Co z tego wszystkiego wynika? Polski fandom zdecydowanie nie umiera. Najważniejsza nasza aktywność, a więc spotkania, dalej prosperują i dały nam w 2016 roku aż 10 imprez, a więc średnio 0,8 miesięcznie! To wbrew pozorom bardzo dużo. Wszystkie te imprezy cieszyły się całkiem sporą popularnością. Zauważyłem rosnące zaangażowanie lokalnych fandomów przy równoczesnym spadku aktywności delegacji. Mało które miasto wysyłało regularnie większe, zorganizowane grupy.

Nie da się jednak nie zauważyć spadku frekwencji. Wielu bronies przyznaje, że w sumie to już znudziła im się taka forma rozrywki, gdzie „co roku jest to samo”. Zupełnie się nie zgodzę, gdyż jeszcze nie widziałem dwóch identycznych meetów, ale fakt faktem, ogólna forma jest podobna. Spotkanie, akredytacja, prelekcje, warsztaty artystyczne, sklepiki (te same), CCG i wiedzówka… to taki standard pack ponymeeta.

Zmienił się też charakterów afterów. Bardzo się ucywilizowały, mniej też robi się oficjalnie tych niegrzecznych. Teraz afterami są często wynajęte miejsca noclegowe, rozpowszechniły się tez pilnowane i spokojne sleeproomy w szkołach.

Tutaj wracamy do kwestii stosunku imprezowania do ogarniętego kucykowania. Jednak pomimo narzekań, to imprezowanie nie chce wrócić do łask fandomu i podobnych imprez już się teraz właściwie nie robi, szczególnie oficjalnie.

Lokalne fandomy powstawały i upadały niemalże jak królestwa w Westeros. Nie chcę tutaj wymienić żadnych konkretnych, gdyż to temat drażliwy, lecz generalnie też doszło tutaj do dezintegracji i pewnego okopania się na pozycjach. Niektóre fandomy zyskały bardzo silną osobowość, a inne rozmyły się i są znane wyłącznie jako konkretni przedstawiciele.

Doszło też do dość dużej transformacji różnych środowisk internetowych.

Poumierały mniejsze fora i społeczności na nich oparte. Główne forum, MLP Polska, które niegdyś było osią polskiego fandomu, straciło swoją dominującą pozycję i cieszy się złą sławą. Bronies Polska, które nierzadko pełniło rolę awangardy fandomu dla nowych, rozpadło się na kilka mniejszych grupek, gdzie poziom merytoryczny jest niski (choć nigdy nie był wysoki).

FGE po paroletniej zapaści odzyskało swój poziom i do dziś pełni rolę jedynego merytorycznie zaawansowanej platformy fandomowej. To właściwie dość optymistyczne, gdyż świadczy, że fandom nie umarł. Jednak blog sam z siebie to mało wygodne miejsce do dyskusji.

Czy zmieniła się struktura wiekowa fandomu? Ciężko powiedzieć. Sądzę, że nie za bardzo, lecz do tego potrzeba dokładnych, profesjonalnych badań. Wielokrotnie zwraca się uwagę, że „teraz to same gimby w internecie i fandomie”, lecz to typowe narzekanie niepoparte dowodami. Oczywiście, że część członków, którzy w 2012 roku mieli 23 lata i teraz skończyli studia, to odeszło z braku czasu. Ale tak samo znikały osoby młodsze, a wcześniejsi 15 latkowie teraz mają po 20. Zaryzykuję jedynie spostrzeżenie, że do fandomu mniej dołącza ludzi po studiach lub pod koniec studiów, lecz zapewne się mylę.

Podsumowując, fandom absolutnie nie umiera. Wciąż jest aktywny na wielu polach, poszczególne środowiska internetowe walczą o byt i równocześnie wiele z nich umarło. Światowe środowisko wciąż wykazuje szaloną płodność artystyczną, nie można też narzekać na brak hojności. Różnych akcji charytatywnych nie brakuje, a także wiele dzieje się w samym fandomie.

Równocześnie wiele się zmieniło. Nastąpiła zdecydowana profesjonalizacją fandomu, zarówno pod kątem twórczością, realizacji imprez, jak i organizacji czasu.

Fandom też stracił tą swoją inicjalną młodość. Ludzie już nie są gotowi oddać wszystkiego, aby spotkać się z Luną, ani też nie są tak bezgranicznie zakochani w kucykach samych w sobie. Mam wrażenie, że szukają w nich bardziej konkretnych rzeczy, niż samego, ogólnego i niesprecyzowanego zachwytu MLP. No i ciężko nas czymś zaskoczyć, skoro było już wszystko. Dowolna ponifikacja i dowolny temat.

Nie każdemu się to podobało, a inni po prostu znudzili się kucykami i fandomem. Może trochę szybko, może nie… ale fakt faktem, że odeszli szukając innych wrażeń. Starsze fandomy też tak miały i niektóre pomyślnie przeszły próbę czasu, świętując kolejną dekadę własnego istnienia i z niecierpliwością czekając na nowe publikacje poszerzające zbiór produktów, które kochają. Tego mogę życzyć i naszemu fandomowi.

Źródło memów: internet, głównie dyskusje na facebooku.

---

[1] Przykłady od czapy, ale dobrze wiemy, że MLP jest wszędzie.